Rząd Wysp Kanaryjskich, za pośrednictwem Dyrekcji Generalnej ds. Sytuacji Nadzwyczajnych, ogłosił alert dotyczący skrajnego klimatu na całym archipelagu, obowiązujący od 1 lutego 2024 roku. Na tym terenie pojawił się pył niebezpieczny dla zdrowia człowieka.
– Mam zaplanowany wyjazd rodzinny w okolice Morro Jable. Czytam teraz o kalimie i zaczęłam się martwić o mojego syna alergika. Mam myśl, że ten wyjazd teraz to zły pomysł – napisała do portalu nakanarach.pl czytelniczka Ewa.
Według ostrzeżenia meteorologicznego kalima nad archipelagu utrzyma się przez „kilka najbliższych dni”, powodując zmienne stężenia cząstek na wyspach od wschodu, wahające się od 50 do 100 mikrogramów/m3 dziennie. Kalima to piaskowy pył znad afrykańskiej Sahary, przenoszony jest podczas burzy piaskowej przez wiatr, opadając kolejno w różnych krajach Europy. Mimo, że to zjawisko występuje dość często na Wyspach Kanaryjskich to naukowcy dowiedli niedawno, że w saharyjskim pyle stwierdzono obecność pierwiastków promieniotwórczych. W pyle wykryli oni obecność pierwiastków promieniotwórczych, jak izotopu cezu – 137, a także izotopy promieniotwórcze berylu i ołowiu, które mogą mieć związek z opadami radioaktywnymi – donosi hiszpańska gazeta elDiario.
Docierający na Wyspy Kanaryjskie promieniotwórczy pierwiastek może pochodzić m.in. z testów jądrowych, które Francja przeprowadziła nad algierską częścią Sahary na początku lat 60. ubiegłego wieku 17 kontrolowanych wybuchów nuklearnych.
Według najnowszych badań winę za to mają też ponosić odpowiedzialność amerykańskie i sowieckie próby jądrowe z lat 50. i 60. ub. stulecia – dodaje hiszpańska gazeta elPeriodico. Badania wykazały także, że w pyle kalimy znajdują się izotopy cezu, związane z wybuchem w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986 roku oraz w Fukushimie w 2011 roku.
Władze Wysp Kanaryjskich ostrzegają, że warunki pogodowe mogą powodować problemy zdrowotne u osób cierpiących na choroby przewlekłe i/lub choroby układu oddechowego i u alergików. Dwutlenek azotu podczas kalimy jest niebezpieczny szczególnie w ciepłe miesiące roku, podrażniając przede wszystkim układ oddechowy, stanowiąc zagrożenie zwłaszcza dla osób chorujących na astmę i chorobę obturacyjną płuc.
Jak pisze gazeta Canarias7 skutki zdrowotne mogą pojawić się po dwóch do trzech dniach po zakończeniu kalimy – wyjaśnia to alergolog z Wyspiarskiego Szpitala Uniwersyteckiego Matki i Dziecka, Dara Martínez. Zamglenie może dotknąć każdego, „z patologiami lub nie” – mówi lekarz, a jego skutki objawiają się na różne sposoby . – Niektórzy zaczynają zauważać objawy na kilka dni przed przybyciem zawieszonego pyłu, kiedy nikt inny tego nie zauważa. Inni w dniach narażenia i kolejne dwa, trzy dni po remisji »to zjawisko wyjaśnia ekspert. Zamglenie powoduje podrażnienie dróg oddechowych i dotyka alergików, chociaż nie ma nic wspólnego z roztoczami, ale piasek powoduje, że cząsteczki takie jak zarodniki i grzyby pozostają dłużej w atmosferze i gromadzą się z pojazdami, cząsteczkami z przemysłu w okolicy itp. Natomiast badanie przeprowadzone przez naukowca Aurelio Tobíasa (CSIC) powiązuje wtargnięcie pyłu z Sahary do Barcelony ze wzrostem przypadków choroby meningokokowej – cztery tygodnie po wystąpieniu mgły.
Rząd archipelagu apeluje do mieszkańców i turystów, aby zamykać drzwi i okna i jeśli to możliwe, unikać wychodzenia na zewnątrz, jeśli ktoś cierpi na przewlekłą chorobę układu oddechowego. Ponadto istotne jest utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia, unikanie suchego środowiska i zapewnianie dostępu do regularnych leków.
Ponadto zaleca się, aby w tym czasie nie wykonywać forsownych ćwiczeń fizycznych. Ze względu na potencjalnie zmniejszoną widoczność na drogach i zamglenie, kierowcy proszeni są o zmniejszenie prędkości, aby zapobiec wypadkom.
Plaże Wysp Kanaryjskich (Hiszpania), Malty i Sardynii (Włochy) są najbardziej narażone na zanieczyszczenie cząsteczkami stałymi (PM) – wynika z badań przeprowadzonych przez Airly.
W najgorszych europejskich regionach nadmorskich w tym na Kanarach (PM10 = 30,6 ug/m3) występuje zanieczyszczenie nie przekraczające normy rocznej według Unii Europejskiej (40 ug/m3).
W przypadku Wysp Kanaryjskich nie ma tu raczej dymiących kominów fabryk, energia często pozyskiwana jest z elektrowni wiatrowych, a w domach zazwyczaj nie ma ogrzewania, bo praktycznie przez cały rok jest tu ciepło. Skąd zatem tak duże zanieczyszczenie powietrza w sezonie zimowym i letnim?
Zanieczyszczenie na wybrzeżach jest zazwyczaj niższe, niż w głębi lądu, głównie ze względu na występowanie silnych i częstych wiatrów na wybrzeżu, choć z drugiej strony, na wybrzeżach mamy również do czynienia z naturalnym zapyleniem związanym z solą morską. W południowej Europie dodatkową rolę odgrywa zanieczyszczenie pochodzenia naturalnego, z powodu suchego krajobrazu, często występuje również zanieczyszczenie drobnym pyłem z Afryki, który czasem powoduje duże zamglenie. To zjawisko określane jako kalima, można spotakać średnio co kilka tygodni (zazwyczaj kilka lub kilkanaście razy w roku) zarówno na Wyspach Kanaryjskich (oddalonych od Afryki ok. 150 km), jak i na kontynencie Europy np. w Hiszpanii.
– To zjawisko atmosferyczne w przypadku Wysp Kanaryjskich związane jest ze wschodnim wiatrem o nazwie sirocco, który wieje od strony Afryki. Pokonując on ponad stukilometrową drogę nad oceanem przenosi on gorące masy powietrza wraz z ziarenkami piasku pochodzącego z Sahary. Temperatura powietrza na Wyspach Kanaryjskich może się wówczas gwałtownie podnieść nawet o kilkanaście stopni. Zimą temperatura powietrza podczas kalimy czasem wzrasta do ponad 30°C, a latem nawet znacznie powyżej 45°C. Niebo nagle traci cały swój błękit, staje się szare, a widoczność spada do zaledwie 1000-2000 metrów. Największe prawdopodobieństwo występowania kalimy na Wyspach Kanaryjskich zachodzi na od późnej jesieni do połowy wiosny (listopad-kwiecień). Jeśli wystąpi w okresie letnim (lipiec, sierpień, wrzesień) jest szczególnie uciążliwa. Mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia kalimy jest pomiędzy majem i lipcem – czytamy na stronie hiszpania-portal.pl.
W przeszłości zdarzało się, że pył z Sahary dotarł w niewielkiej ilości aż do Polski, co widać głównie na samochodach i meblach ogrodowych. W 2020 z powodu „kalimy” stulecia to zjawisko spowodowało nawet wstrzymanie ruchu lotniczego na Wyspach Kanaryjskich. Wówczas problemy z powrotem z wakacji na Kanarach mieli m.in. aktorka Barbara Kurdej-Sztan i kabareciarz Robert Górski.
Foto: Archiwum – zdjęcie ilustracyjne NaKanarach.pl
